Η Γέφυρα είναι κωμόπολη του νομού Θεσσαλονίκης και ιστορική έδρα του νέου Δήμου Χαλκηδόνος, με πληθυσμό 3.052 κατοίκους (2011). Βρίσκεται 25 χιλιόμετρα βορειοδυτικά της Θεσσαλονίκης, στην ανατολική όχθη του ποταμού Αξιού.

Οι κάτοικοι της Γέφυρας, είναι στην πλειονότητά τους πρόσφυγες από τις Μέτρες της Ανατολικής Θράκης και από την Σωζούπολη της Ανατολικής Ρωμυλίας. Τον συνολικό πληθυσμό συνθέτουν επίσης πολλές οικογένειες γηγενών (Κάτω Γέφυρα) και μερικές οικογένειες Βλάχων, Σαρακατσάνων και Καστανεριωτών. Τα τελευταία χρόνια έχουν μετοικίσει στη Γέφυρα αρκετές οικογένειες από τη Θεσσαλονίκη.

Το κτήριο στο οποίο στεγάζεται το Μουσείο Βαλκανικών Πολέμων

Η αρχική ονομασία του χωριού ήταν Τοψίν (Τόψι). Το 1927 μετονομάστηκε σε Γέφυρα. Υπάρχουν διάφορες εκδοχές για την ονομασία. Οι δύο επικρατέστερες εκδοχές αναφέρουν ότι η Γέφυρα πήρε το όνομά της από την γέφυρα του ποταμού Αξιού που βρίσκεται σε κοντινή απόσταση, και / ή από την αρχαία πολίχνη “Γέφυρα” που βρισκόταν στην ανατολική όχθη του Αξιού, απέναντι από τις αρχαίες “Ίχνες”.

Η Γέφυρα ανακηρύχθηκε σε κοινότητα το 1928 και την ίδια χρονιά ιδρύεται το πρώτο κοινοτικό ιατρείο και θεμελιώνεται το πρώτο Δημοτικό σχολείο. Το 1978 λειτουργεί το Γυμνάσιο Γέφυρας.

Σήμερα στη Γέφυρα λειτουργούν 2 Δημοτικά σχολεία, Γυμνάσιο και Ταχυδρομείο.

Η ενοριακή εκκλησία της Γέφυρας είναι αφιερωμένη στη Παναγία Ρευματοκρατούσα & στον Απόστολο Θωμά. Εκκλησιαστικώς υπάγεται στην Ιερά Μητρόπολη Γουμενίσσης, Αξιουπόλεως και Πολυκάστρου. Το Ναό της Παναγίας Ρευματοκρατούσας κοσμούν το ιερό εικόνισμα της Παναγίας και το ξυλόγλυπτο τέμπλο που έφεραν από την χαμένη τους πατρίδα οι πρόσφυγες Μετρινοί. Εκτός βέβαια από αυτά κουβάλησαν όλο τον εξοπλισμό της Εκκλησίας τους, από εικόνες και βιβλία της Μητρόπολης, καντήλες, κρυστάλλινους πολυελαίους και μανουάλια. Όλα αυτά τα κειμήλια της Ορθοδοξίας και του Ελληνισμού εκτός από το ναό της Παναγίας κοσμούν και το Εκκλησιαστικό μουσείο και μας θυμίζουν όλη αυτή την λαμπρή ιστορία. Στη Κάτω Γέφυρα υπάρχει η εκκλησία του Αγίου Γεωργίου. Επίσης υπάρχουν οι εκκλησίες Αγ.Τρύφωνα και Αγ. Ζωσίμου, Κωνσταντίνου και Ελένης και τα παρεκκλήσια του Αγ. Φανουρίου και Αγ. Γεωργίου.

Ιδιαίτερη αναφορά θα πρέπει να γίνει στο Μουσείο Βαλκανικών Πολέμων που βρίσκεται στη Γέφυρα και το οποίο στεγάζεται σε μια ιστορική έπαυλη. Το 1999 το Υπουργείο Άμυνας αγόρασε την έπαυλη αυτή για να την αξιοποιήσει ως Μουσείο. Αυτό βέβαια δεν ήταν τυχαίο.

Στο κτίριο αυτό εγκαταστάθηκε το Γενικό Στρατηγείο των Ελληνικών δυνάμεων στις 24 Οκτωβρίου του 1912  με επικεφαλής τον διάδοχο Κωνσταντίνο και παρέμεινε έως τα χαράματα της 27ης Οκτωβρίου. Οι μέρες αυτές υπήρξαν καθοριστικές για την τύχη της Θεσσαλονίκης και γενικότερα της Μακεδονίας, λόγω των δραματικών διαπραγματεύσεων που έλαβαν χώρα. Εδώ, στις 26 Οκτωβρίου 1912, συμφωνήθηκε η άνευ όρων παράδοση της Θεσσαλονίκης στους Έλληνες από τον Τούρκο διοικητή της πόλης Ταχσίν Πασά, του οποίου ο τάφος βρίσκεται στο προαύλειο του Μουσείου.

Στις αίθουσες του κτιρίου ο επισκέπτης μπορεί να δει εκθέματα όπως όπλα, ξίφη, στρατιωτικές στολές, μετάλλια, διάφορα κειμήλια από τους Βαλκανικούς Πολέμους, όπως επίσης και αντίγραφο του πρωτοκόλλου παράδοσης της Θεσσαλονίκης.

Πηγή: Πολιτιστικός Σύλλογος Γέφυρας «ΜΕΤΡΕΣ-ΣΩΖΟΥΠΟΛΗ»