Το Μικρό Μοναστήρι βρίσκεται νοτιοδυτικά της Χαλκηδόνας, κοντά στις όχθες της, αποστραγγισμένης πλέον, λίμνης των Γιαννιτσών. Σύμφωνα με την απογραφή του 2011, αριθμεί 1324 κατοίκους και διαθέτει Νηπιαγωγείο και Δημοτικό σχολείο. Ιστορικά η ύπαρξη του χωριού χρονολογείται από τα χρόνια της Βυζαντινής
Αυτοκρατορίας.
Κατά την τουρκοκρατία το χωριό έφερε το όνομα “Ζορμπάς”. Η λέξη ζορμπάς στην τουρκική γλώσσα, χρησιμοποιείται για να περιγράψει τον βίαιο,
τον παλικαρά, αλλά και τον καταπιεσμένο, τον ζορισμένο. Πιστεύεται ότι το όνομα αυτό δόθηκε στο χωριό λόγω των κατοίκων του, οι οποίοι περνούσαν πολλές
κακουχίες και δυσκολίες από επιδρομές ληστών, αλλά και από αρρώστιες. Κατά μια άλλη εκδοχή, εξαιτίας αυτών των επιδρομών, όλοι οι κάτοικοι του χωριού οπλοφορούσαν, οπότε το όνομα Ζορμπάς, δόθηκε με τη σημασία του παλικαρά, του σκληρού. Κάτοικοι του χωριού υπήρξαν για χρόνια οι αυτόχθονες γηγενείς.
Το 1924, όμως, στα πλαίσια της συμφωνίας ανταλλαγής πληθυσμών, μεταξύ Ελλάδας και Βουλγαρίας, στο χωριό κατέφθασαν και εγκαταστάθηκαν πρόσφυγες από την ανατολική Ρωμυλία. Έτσι, το 1927, όταν αποφασίστηκε να δοθεί ελληνικό όνομα στο χωριό, αυτό αποφασίστηκε να είναι Μικρό Μοναστήρι, ως ανάμνηση του ομώνυμου χωριού της ανατολικής Ρωμυλίας, που αποτελούσε γενέτειρα των προσφύγων. Στα 1950, ομάδες Σαρακατσάνων έφτασαν στο χωριό. Κάπως έτσι δημιουργήθηκε ένα κράμα πολιτισμών και ανθρώπων. Το χωριό και η ιστορία του, αναφέρονται εκτενώς στο πολυβραβευμένο μυθιστόρημα της Πηνελόπης Δέλτα, ‘Στα Μυστικά του Βάλτου’, συμβάλλοντας καθοριστικά στο Μακεδονικό Αγώνα εν μέσω Τουρκοκρατίας, καθώς και στη
διαμόρφωση ελληνικής συνείδησης στους πολίτες. Στις μέρες μας οι κάτοικοι του χωριού είναι κυρίως αγρότες και ασχολούνται με την καλλιέργεια ρυζιού, βαμβακιού, καλαμποκιού, μηδικής και βιομηχανικής ντομάτας. Αρκετοί, επίσης, από αυτούς ασχολούνται και με την κτηνοτροφία.